Kleuters en de dood

Mijn klein kleutertje van 3,5 is in de ban van de dood.



Het begon met een platgereden egel die ze met opa zag.
Even later zag ik haar dromerig naar de foto van wijlen mijn bomma staan staren en plots zei ze schouderophalend: "Jouw bomma is dood he, platgereden en dood". De vrouw is al enkele jaren geleden overleden en dus schiet ik niet meteen vol als ik zoiets hoor.
Sindsdien zegt ze herhaaldelijk dat die egel en die duif en die bomma dood zijn. En dan komen natuurlijk ook de vragen.

"Waarom is jouw bomma dood?"
"Waarom is die egel dood?"
"En wat gebeurt er dan?"
"En is die dan helemaal alleen?"
"En wat moet die dan eten?"
"Kan die dan niet meer dansen?"
"Waar gaat die dan naartoe?"
"Komt die nu nooit meer terug?"

Enkele dagen geleden lag de krant op tafel. Een grote foto en dito artikel over Ted Kennedy. Stella had meteen door waar het over ging (en nee ze kan nog niet lezen haha). Ik hoorde dit: "Kijk Lili, die meneer is dood en die andere mensen moeten nu heel hard wenen. Want ja, die meneer is wel dood he. Die komt nooit meer terug."
En dan weer tegen mij: "Mama, is die meneer nu helemaal alleen? Wie is dat eigenlijk? Waar woonde die? (jaja echt in de verleden tijd!)"

Mijn kleine dame heeft ook de gewoonte om me met haar moeilijke vragen te overvallen. Vaak op de meest drukke momenten. En het is dus al gebeurd dat een vreemde zich in dit soms toch diepzinnige gesprek moeit. Ze vroeg "Waar gaan dode mensen naartoe?" en die persoon moet ongetwijfeld mijn fronsen hebben gezien en antwoordde dan maar snelsnel in mijn plek om van het gezaag af te zijn: "naar de hemel" Laat dat nu net niet hetgeen zijn dat ik haar wilde vertellen...ze zal zelf wel ontdekken dat er verschillende ideeën over de dood zijn...Gelukkig ging ze er zelf niet verder op door, want zeg nu zelf...welk kind van 3 weet nu begot wat de hemel is!

Vanmorgen in de klas kwam er een klasgenootje met een dode vlieg aandraven. Claire (=de juf) stak het dode insect meteen in een vergrootglaspotje. Stella was er meteen door geboeid. Ik vertelde Claire over haar nieuwe interesse en die reageerde meteen enthousiast (as usual), ze zag er al direct een projectje in! Ze vertelde ook dat een boekje misschien wel leuk was, en dat je als ouder ook gerust kunt zeggen dat je het niet weet. En vooral ook oppassen om niet teveel te gaan vertellen.

onze poes is al zo groot
hij gaat al bijna dood misschien
als je dood bent, ben je stil
dan is er niks meer wat je wil
dan kun je niks meer horen
niks meer zien
dan kun je nooit meer wakker zijn
dan hoef je ook geen pleisters meer
dan krijg je nooit meer pijn

Pleisters
Uit: Hans & Monique Hagen, Lichtjes in je ogen, Querido 2006.